Τα Social Media και ειδικά τον 21ο αιώνα αποτελούν, για πληθώρα επιστημόνων και ερευνητών, μία «μάστιγα» που έχει μπει για τα καλά στη ζωή, τόσο του ενήλικου, όσο και του ανήλικου πληθυσμού. Έτσι, δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν ότι ο κόσμος των social media δεν είναι και τόσο «ιδεατός», αλλά απεναντίας, μπορεί να καταστεί δυσλειτουργικός, τοξικός, παραπλανητικός και πολλές φορές ακόμα και χειριστικός για τον εκάστοτε χρήστη του. Ένα πολύ χρήσιμο, ενημερωτικό και πολύ κατατοπιστικό ντοκιμαντέρ, που εξηγεί διεξοδικά τον τρόπο για το πως λειτουργεί ο κόσμος των κοινωνικών δικτύων και των μηχανών αναζήτησης είναι το: The Social Dilemma.
Η χειριστικότητα των Social Media την εποχή της τεχνολογίας
Αν όχι όλες, οι περισσότερες από τις αναζητήσεις που κάνει ο κάθε ένας από εμάς στο διαδίκτυο, τα διαφόρων ειδών «clicks», η χρονική διάρκεια παραμονής σε μια σελίδα και τα ποικίλα posts σε κάθε είδος ιστοσελίδας θα λέγαμε πως αποτελούν τον «προσωπικό φάκελο» των αναζητήσεων του καθενός στις εταιρείες λογισμικού σε όλο τον κόσμο. Έτσι, το περιεχόμενο και το είδος των προβαλλόμενων διαφημίσεων και τα όποια ερεθίσματα λαμβάνει ο κάθε ένας από εμάς είναι, ως επί το πλείστο, εξατομικευμένα και διαμορφώνονται με έναν μοναδικό, κάθε φορά, τρόπο, ανάλογα τον χρήστη και τις εκάστοτε αναζητήσεις του στις μηχανές αναζήτησης. Η μηχανή αυτή, που μπορεί να πάρει πολλά «γνωστά» ονόματα (Facebook, Instagram, YouTube, Tik Tok, Viber, WhatsApp, etc.) κάνει τα πάντα για να σε κρατήσει κάθε φορά λίγο παραπάνω στις εφαρμογές και τις υπηρεσίες της. Έτσι, η χειριστικότητα σε συνδυασμό με την συστηματική αύξηση των ωρών προσήλωσης στα Social Media είναι αυτή που εξασφαλίζει τα περισσότερα χρήματα για τις εταιρείες αυτές. Έχετε αναρωτηθεί, λοιπόν, αν το περιεχόμενο της αρχικής σας σελίδας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελεί τη συνολική πληροφορία που υπάρχει στον έξω κόσμο ή είναι απλώς ένα μέρος που ανταποκρίνεται περισσότερο στον δικό σας κόσμο, ανάγκες και προσωπικές αναζητήσεις και που εσείς οι ίδιοι έχετε, συνειδητά και μη, διαμορφώσει;
Είναι καιρός λοιπόν να ξεκινήσεις σταδιακά να παρατηρείς τον εαυτό σου και να δεις πως κινείσαι σε αυτού του είδους τις πλατφόρμες, καθώς και πόσο χρόνο αφιερώνεις μέσα στην καθημερινότητά σου. Έτσι, ενδεχομένως θα διαπιστώσεις ότι εκκρεμότητες όπως το διάβασμα, ορισμένες υποχρεώσεις του σπιτιού, μία εκδρομή, η αγαπημένη σου ταινία και το άθλημα που πάντα ήθελες να ξεκινήσεις, μπορεί πλέον να μην είναι τόσο ακατόρθωτες, εφόσον συνειδητοποιήσεις ότι περνάς, αν όχι πολύ, αρκετό χρόνο στα Social Media. Αυτό σταδιακά καλό θα είναι να αλλάξει, ώστε να μπορείς να έχεις μία πιο ποιοτική καθημερινότητα και να μπορείς να απολαμβάνεις πλέον και άλλες μορφές διασκέδασης και ψυχαγωγίας. Να θυμάστε ότι τα social media δεν πλάθουν την πραγματικότητα, απλώς την μεταποιούν.
Συσχέτιση σχέσεων και Social Media. Βοηθούν ή δυσχεραίνουν μία σχέση;
Πόσο τελικά βοηθάνε τα Social Media στις ανθρώπινες σχέσεις και στην αλληλεπίδραση μεταξύ των ατόμων; Αν τελικά η απάντηση είναι «ναι, βοηθάνε» θα μπορούσε κανείς να πει με σιγουριά αν τις επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά καθώς και σε τι βαθμό; Για να απαντηθεί το ερώτημα αυτό, πρέπει αρχικά να τονιστεί ότι υπάρχουν τόσες εφαρμογές για να «γνωρίσει» κανείς νέα άτομα, που πλέον το φλερτ τον 21ο αιώνα έχει μειωθεί σε στατιστικά σημαντικό βαθμό στον έξω κόσμο, αφού οι περισσότεροι προσεγγίζουν έναν άλλον άνθρωπο κυρίως μέσω του διαδικτύου από την άνεση του υπολογιστή τους, χωρίς άγχος, πίεση και εσωτερικές ανησυχίες.
Πλέον, εάν συναντηθεί ένα ζευγάρι στο δρόμο και κοιταχτεί με πάθος και ένταση, δεν θεωρείται και τόσο μεγάλη υπόθεση όπως ήταν τα παλαιότερα κυρίως χρόνια, καθώς μετά θα γυρίσουν στο σπίτι τους, θα ανοίξουν τον υπολογιστή ή το tablet τους και θα ανταλλάξουν τα Social Media τους. Έτσι, θα μιλήσουν στο messenger ή σε κάποια άλλη εφαρμογή και θα προβούν σε likes ο ένας ως προς τον άλλον, ως βασική ένδειξη ότι τους αρέσει ο άνθρωπος που έχουν απέναντί τους, όντας πλέον αποτυπωμένος αποκλειστικά σε φωτογραφικό υλικό, ως «ανεβασμένες εικόνες σε μία εφαρμογή». Ωστόσο, είναι αυτονόητο ότι μπορούμε να απολαμβάνουμε ελεύθερα τα προνόμια των υπηρεσιών αυτών, αλλά καλό είναι να μην χάνουμε τον εαυτό μας και μεγάλο μέρος της ημέρας μας μέσα σε αυτές. Ο διαθέσιμος χρόνος του κάθε ένα από εμάς είναι περιορισμένος, οπότε οφείλουμε να τον σεβαστούμε και να δράσουμε με άξονα τις δικές μας επιθυμίες, χωρίς αυτές να παραγκωνίζονται από την μάστιγα των Social Media και τις ώρες που αφιερώνουμε σε αυτά. Αν δεν μπορέσουμε να βάλουμε ένα όριο στο κινητό και συγκεκριμένα στα social media, τότε κινδυνεύουμε να χάσουμε τις προσωπικές μας αξίες και να γίνουμε ένα υποχείριο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Η νέα γενιά των «Likes και του Add»
Στη σημερινή εποχή, την εποχή της εικόνας, του φαίνεσθαι και της υπέρμετρης τεχνολογικής ανάπτυξης, η προσωπική αξία και η επιτυχία για πολλούς νέους καθρεφτίζεται μέσα από τον αριθμό των likes και των αντιδράσεων στα κοινωνικά δίκτυα. Επιπρόσθετα, οι πλατφόρμες αυτές διαδραματίζουν ένα σημαντικό ρόλο ως προς την αυτοεικόνα του εκάστοτε ατόμου, καθώς και του σώματος και της ευρύτερης κατανόησης και αποδοχής του από τα νεότερα, κυρίως, άτομα ανά τον κόσμο. Η συστηματική προσπάθεια και το κυνήγι της τελειότητας μέσα από τις εικόνες των Social Media είναι διαδικασίες, οι οποίες πλέον γίνονται και πολλές φορές ασυνείδητα, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που αρκετοί νέοι σε όλο τον κόσμο θεωρούν την «ομορφιά» μέσω φωτογραφιών στα social media ως αυτοσκοπό. Έτσι, παραμελούν τελείως την υπόλοιπη ζωή τους, περνώντας αμέτρητες ώρες σκεπτόμενοι το επόμενο «σωστά δομημένο» και πολλές φορές «τέλειο» διαδικτυακό post.
Η ανάγκη για κοινωνική αποδοχή μέσα από αυτές τις πλατφόρμες είναι διαρκώς παρούσα, είτε σε μικρότερο, είτε σε μεγαλύτερο βαθμό, καθώς πολλές φορές υπάρχει η σκέψη του «τι θα πουν οι άλλοι για εμάς αν προωθήσουμε τη συγκεκριμένη πληροφορία ή post; Θα τους αρέσει;». Ποια είναι, όμως, η πραγματική πρόθεση πίσω από τις κινήσεις αυτές και πως θα το αντιληφθούν αυτό οι «άλλοι»;
Όταν η τεχνολογία είναι η εύκολη και γρήγορη λύση
Ένα φαινόμενο που λαμβάνει έντονα χώρα και διαστάσεις τον 21ο αιώνα είναι το γεγονός ότι πολλοί γονείς, για τους δικούς τους λόγους ο κάθε ένας, δίνουν σε μικρά παιδιά το tablet ή το κινητό τους τηλέφωνο, με απώτερο στόχο να ησυχάσουν και να έχουν «κάτι» να τα απασχολεί, όσο αυτοί πραγματοποιούν τις δικές τους δραστηριότητες και υποχρεώσεις μέσα στην ημέρα. Έτσι, βλέπουμε ότι η τεχνολογία λειτουργεί πολλές φορές και ως «πιπίλα», ως «καταπραϋντικό», προσκολλώντας ουσιαστικά τα παιδιά σε ένα συγκεκριμένο ερέθισμα! Επιπρόσθετα, μεγαλώνοντας αυτά τα παιδιά με το κινητό και έχοντας παράλληλα ως πρότυπα γονείς που ασχολούνται και αυτοί υπέρμετρα με τα social media, καταλαβαίνουμε ότι δε θα μπορούν να υπακούσουν τις υποδείξεις τους για μία μικρότερη και πιο ήπια χρήση τους. Αυτό μεταφράζεται με απλό τρόπο: Τα παιδιά μιμούνται και αντιγράφουν τις συμπεριφορές και τα πρότυπα που τους καλλιεργούν και τους μεταδίδουν συστηματικά και αθροιστικά οι γονείς τους. Έτσι, γίνεται αντιληπτό ότι κατά τη διάρκεια της ανατροφής των παιδιών τους, οι γονείς παίζουν καθοριστικό ρόλο για τη διαμόρφωση των πτυχών της ζωής τους, καθώς και στην καλλιέργεια της ποιότητας αυτών στο εγγύς μέλλον. Δεν γίνεται να θεσπιστεί ένα όριο, από την στιγμή που ο ίδιος ο μπαμπάς ή η μαμά δεν το τηρεί.
Αυτοβελτίωση μέσω της συστηματικής και της ορθής παρατήρησης
Ένα από τα ρητά που με αντιπροσωπεύει και εκφράζει σαν άνθρωπο είναι το παρακάτω: Ο καθένας έχει το δικαίωμα να επιλέξει και να ζήσει τη ζωή που επιθυμεί και να πάρει την ευθύνη της απόφασής του. Έτσι, ένας άνθρωπος μπορεί να «σκοτώνει τη μέρα του» στην οθόνη του κινητού του ή μπορεί να εξασκεί το μυαλό του σε άλλες πρακτικές και συνήθειες. Από την άλλη, έχει το δικαίωμα να κατηγορεί τις συνθήκες και όλους τους άλλους εξωγενείς παράγοντες, ώστε να «θυματοποιείται» κι έτσι να βολεύεται στη ζωή που ήδη έχει κι ας δυσφορεί μέχρι στιγμής. Πάντα θα βρίσκει άλλοθι για να δικαιολογήσει μία κατάσταση, είτε αυτή είναι θετική, είτε αρνητική για αυτόν.
Υιοθετώντας μία ουδέτερη και αντικειμενική στάση
Παρ΄ όλο που το διαδίκτυο ελλοχεύει αρκετούς κινδύνους και παγίδες, αυτό δε σημαίνει ότι χρωματίζεται αμιγώς αρνητικά. Χρησιμοποιώντας το με το σωστό κάθε φορά τρόπο, μπορεί κανείς να έχει πρόσβαση σε πολύτιμο υλικό σε σχέση με ανθρώπους, δρώμενα, περιστατικά και γενικώς καταστάσεις που δε θα είχε αλλιώς, από όποιο σημείο και μεριά της γης και αν βρίσκεται. Έτσι, αντιλαμβάνεται κανείς ότι το ίντερνετ αποτελεί μία ιδιαίτερη μηχανή και «όπλο αναζήτησης πληροφοριών», με μοναδική χροιά την προσωπική μας ανάγκη και οπτική γωνία. Είναι στο χέρι μας αν το αφήσουμε να μας κυριεύσει ή αν το χρησιμοποιήσουμε εν τέλει καθαρά για δικό μας προσωπικό όφελος και αυτοβελτίωση.